قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /فداكارى بى نظير

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /فداكارى بى نظير

 

فروغ ولايت، ص 45

نويسنده: آية الله جعفر سبحانى

اعمال ورفتار هر فرد، زاييده طرز تفكر وعقيده او است. جانبازى وفداكارى از نشانه‏هاى افراد با ايمان است. اگر ايمان انسان به چيزى به حدى برسد كه آن را بالاتر از جان ومال خود بداند، قطعا در راه آن سر از پا نمى‏شناسد وهستى وتمام شؤون خويش را فداى آن مى‏سازد. قرآن مجيد اين حقيقت را در آيه زير منعكس كرده است:

انما المؤمنون الذين آمنوا بالله و رسوله ثم لم يرتابوا و جاهدوا باموالهم وانفسهم في سبيل الله اولئك هم الصادقون. (حجرات: 15) «مؤمنان كسانى هست كه به خدا وپيامبر او ايمان آوردند ودر آن هرگز ترديد نكردند وبا مال وجان خود در راه خدا كوشيدند؛ آنان به راستى در ايمان خود صادقند.

در سالهاى آغاز بعثت، مسلمانان سخت ترين شكنجه‏ها وزجرها را در راه پيشبرد هدف تحمل مى‏كردند. آنچه كه دشمنان را از گرايش به آيين توحيد باز مى‏داشت همان عقايد خرافى نياكان وحفظ مقام خدايان وتفاخر به امتيازات قومى وطبقاتى وكينه‏هاى موروثى قبيله‏اى بود. اين موانع تا روزى كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مكه را فتح كرد، بر سر راه پيشرفت اسلام در مكه واطراف آن وجود داشت وجز با قدرت نيرومند ارتش اسلام از ميان نرفت.

فشار قريش بر مسلمانان سبب شد كه گروهى از آنان به حبشه وگروه ديگرى به يثرب مهاجرت كنند. با آنكه پيامبر وحضرت على از حمايت‏خاندان بنى هاشم وبالاخص ابوطالب برخوردار بودند، اما جعفر بن ابى طالب ناگزير شد به همراه تنى چند از مسلمانان در سال پنجم بعثت مكه را به عزم حبشه ترك گويد وتا سال هفتم هجرت كه سال فتح خيبر بود در آنجا اقامت گزيند.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/آيه تبليغ و ولايت علي عليه السلام

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/آيه تبليغ و ولايت علي عليه السلام

 

مجموعه آثار، ج 4، ص 909

نويسنده: شهيد مرتضي مطهري

در جلسه پيش (1) درباره آيه «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا» (2) بحث كرديم و عرض كرديم كه قرائن داخلى آيه و هم شواهد خارجى - يعنى اخبارى كه از طرق شيعه و سنى در شان نزول اين آيه وارد شده است - نشان مى‏دهد كه اين آيه درباره موضوع غدير خم بوده است. چون بحث ما در آيات قرآن در اين زمينه است‏يعنى آياتى كه شيعه در اين باب استدلال مى‏كنند، دو سه آيه ديگر را نيز كه مورد استدلال علماى شيعه هست عرض مى‏كنيم براى اينكه درست روشن بشود كه سبك استدلال چيست.

يكى از آن آيات، آيه ديگرى است از سوره مائده و تقريبا شصت آيه بعد از اين آيه. آن آيه اين است: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/ غدير در قرآن

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/ غدير در قرآن

 

مجموعه آثار، ج 4، ص 888

نويسنده: شهيد مرتضي مطهري

در اوايل سوره مائده اين آيه آمده است: اليوم يئس الذين كفروا من دينكم فلا تخشوهم واخشون اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا (1).

اين دو قسمت كه هر دو با «اليوم» شروع مى‏شوند، ضمن يك آيه هستند نه دو آيه، و قدر مسلم اين است كه هر دو هم مربوط به يك مطلب است نه دو مطلب. ترجمه اين آيه را عرض مى‏كنم بعد به شرح معنى آن از روى قرائن مى‏پردازم.

كلمه «يوم» - يعنى روز - وقتى با «الف و لام» ذكر مى‏شود (الف و لام عهد) گاهى به معنى آن روز است و گاهى به معنى امروز، در هر دو مورد به كار برده مى‏شود. به معنى «آن روز» در جايى به كار مى‏رود كه قبلا يك روزى را نام برده‏اند بعد مى‏گويند در آن روز. ولى اگر بگوييم فلان كس اليوم وارد شد يعنى همين امروز وارد شد. «اليوم يئس الذين كفروا من دينكم» (حالا ما نمى‏گوييم مقصود آن روز است‏يا امروز، شرحش را بعد مى‏دهيم.) در آن روز (يا امروز) كافران از دين شما مايوس شدند «فلا تخشوهم»

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/اعلام ولايت على (ع) در واقعه غدير خم

قرآن و اهل بيت/امامت در قرآن/اعلام ولايت على (ع) در واقعه غدير خم

 

كتاب: فروغ ولايت، ص 134

نويسنده: آية الله جعفر سبحانى

پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله و سلم در سال دهم هجرت براى انجام فريضه وتعليم مراسم حج‏به مكه عزيمت كرد. اين بار انجام اين فريضه با آخرين سال عمر پيامبر عزيز مصادف شد و از اين جهت آن را «حجة الوداع» ناميدند. افرادى كه به شوق همسفرى ويا آموختن مراسم حج همراه آن حضرت بودند تا صد وبيست هزار تخمين زده شده‏اند.

مراسم حج‏به پايان رسيد وپيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم راه مدينه را، در حالى كه گروهى انبوه او را بدرقه ميكردند وجز كسانى كه در مكه به او پيوسته بودند همگى در ركاب او بودند، در پيش گرفت. چون كاروان به پهنه بى آبى به نام «غدير خم» رسيد كه در سه ميلى «جحفه» (1) قرار دارد، پيك وحى فرود آمد وبه پيامبر فرمان توقف داد. پيامبر نيز دستور داد كه همه از حركت‏باز ايستند و بازماندگان فرا رسند.

كاروانيان از توقف ناگهانى وبه ظاهر بى موقع پيامبر در اين منطقه بى آب، آن هم در نيمروزى گرم كه حرارت آفتاب بسيار سوزنده وزمين تفتيده بود، در شگفت ماندند. مردم با خودمى گفتند: فرمان بزرگى از جانب خدا رسيده است ودر اهميت فرمان همين بس كه به پيامبر ماموريت داده است كه در اين وضع نامساعد همه را از حركت‏باز دارد وفرمان خدا را ابلاغ كند.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /حب على (ع) در قرآن

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /حب على (ع) در قرآن

 

كتاب: مجموعه آثار، ج 16، ص 278

نويسنده: شهيد مرتضى مطهرى

قرآن سخن پيامبران گذشته را كه نقل مى‏كند مى‏گويد همگان گفتند: «ما از مردم مزدى نمى‏خواهيم، تنها اجر ما بر خداست». اما به پيغمبر خاتم خطاب مى‏كند:

قل لا اسالكم عليه اجرا الا المودة فى القربى (1).

بگو از شما مزدى را درخواست نمى‏كنم مگر دوستى خويشاوندان نزديكم.

اينجا جاى سؤال است كه چرا ساير پيامبران هيچ اجرى را مطالبه نكردند و نبى اكرم براى رسالتش مطالبه مزد كرد، دوستى خويشاوندان نزديكش را به عنوان پاداش رسالت از مردم خواست؟

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /جايگاه على در قرآن در رابطه با پيامبر (ص)

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /جايگاه على در قرآن در رابطه با پيامبر (ص)

 

كتاب: امير المؤمنين اسوه وحدت، ص 162

نويسنده: محمد جواد شرى

در سال نهم پس از هجرت پيامبر، گروهى به نمايندگى از نصاراى نجران يمن به مدينه آمدند تا راجع به اسلام از پيامبر (ص) سؤالهايى بكنند و با او درباره دين به احتجاج پردازند. و ميان آنان با پيامبر بحث و گفتگويى شد كه پيامبر در اين گفتگو موضع مثبت اسلام را نسبت‏به حضرت مسيح و تعليمات او بيان كرد. و ليكن آنان در موضع منفى خود نسبت‏به تعليمات اسلامى پافشارى كردند. آن گاه وحى نازل شد و پيامبر را مامور به مباهله با آنان ساخت. مباهله نفرين كردن دو گروه متخاصم است تا بدان وسيله خداوند بر آن كه باطل است عذابش را نازل كند: «هر كس پس از روشن شدن جريان با تو مجادله كند. بگو بياييد فرزندان و زنان و نزديكان خود را گرد آوريم، لابه و زارى كنيم و لعنت‏خدا را نثار دروغگويان گردانيم» (1).

پيامبر (ص) به دليل ماموريتى كه داشت دچار زحمت‏شد و آن گروه مسيحى را به مباهله دعوت كرد. نيشابورى در تفسير: غرائب القرآن و عجائب الفرقان خود، مطلب زير را نقل كرده است: «پيامبر به آنان فرمود: خداوند مرا مامور كرده است كه اگر پذيراى برهان نشديد با شما مباهله كنم، گفتند اى ابو القاسم! ما باز مى‏گرديم و درباره كار خود با هم مشورت مى‏كنيم، آن گاه به نزد تو مى‏آييم. و چون بازگشتند به شخص دوم هيات نمايندگى كه مردى كاردان و با تدبير بود گفتند: اى عبد المسيح! نظر تو چيست؟

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /پيك و نماينده مخصوص پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /پيك و نماينده مخصوص پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم

 

كتاب: فروغ ولايت، ص 117

نويسنده: آية الله جعفر سبحانى

حضرت على - عليه السلام به فرمان خدا آيات سوره برائت و قطعنامه ويژه ريشه كن ساختن بت پرستى را، به هنگام حج، براى همه قبايل عرب برخواند وبراى اين كار، درست در جاى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم تكيه كرد.

تاريخ اسلام حاكى است كه در آن روزى كه پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله و سلم رسالت‏خود را اعلان نمود، در همان روز نيز خلافت وجانشينى حضرت على - عليه السلام را پس از خود اعلام كرد.

پيامبر گرامى در طول رسالت‏بيست وسه ساله خود، گاهى به صورت كنايه واشاره وكرارا به تصريح، لياقت وشايستگى حضرت على - عليه السلام را براى پيشوايى وزمامدارى امت‏به مردم ياد آورى مى‏كرد وافرادى را كه احتمال مى‏داد پس از درگذشت وى با حضرت على - عليه السلام در افتند واز در مخالفت‏با او در آيند اندرز مى‏داد ونصيحت مى‏كرد واحيانا از عذاب الهى مى‏ترساند.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /امير المؤمنين عليه السلام و مسئله برائت از مشركين

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /امير المؤمنين عليه السلام و مسئله برائت از مشركين

 

كتاب: آشنايى با قرآن جلد 3 صفحه 204

نويسنده: استاد مرتضى مطهرى

در ميان سوره‏هاى قرآن يك سوره داريم كه اول آن فاقد بسم الله است، و آن، سوره برائت است. قرآن را كه مى‏گويند 114 سوره است‏به اعتبار اين است كه سوره برائت را هم سوره مستقل و جدا از سوره انفال شمرده‏اند. راجع به اين كه چرا اين سوره «بسم الله» ندارد دو وجه است. يك وجه اين است كه اساسا «برائت» يك سوره مستقل نيست، تتمه سوره انفال است. اتفاقا آياتش هم از سنخ مطالب آيات «انفال» است. ممكن است‏بگوييد اثر اين امر چيست كه ما بگوئيم اين دو تا يك سوره است‏يا دو سوره. البته اثرش در دو حالت مذكور فرق مى‏كند. به عقيده ما شيعيان، در نماز، بعد از حمد يك سوره كامل را بايد خواند. اگر بگوئيم «انفال» و «برائت» يك سوره است پس چنانچه كسى «انفال» را شروع بكند بايد برائت را هم بخواند، و اگر بگوئيم «انفال» و «برائت» دو سوره است، يكى از اين دو را كه بخواند كافى است و بلكه ديگرى را نمى‏تواند بخواند چون قران بين سورتين است و قران بين سورتين اشكال دارد. ولى قول ديگر اين است كه سوره برائت‏يك سوره مستقل است. اگر بگوئيم سوره مستقل چرا «بسم الله» ندارد، مى‏گويند علتش اين است كه اين سوره، سوره غضب است، سوره اعلام جنگ و اعلام خطر به كفار است. اين

سوره در سال نهم هجرى نازل شده است. مى‏دانيد كه پيغمبر اكرم در سن چهل سالگى مبعوث شدند. 13 سال در مكه بسر بردند و عده‏اى در مكه مسلمان شدند. آن سيزده سال فوق العاده براى پيغمبر و مسلمين رنج‏آور بود. ده سال آخر عمرشان در مدينه بودند (پنجاه و سه سالگى آمدند به مدينه، ده سال هم در مدينه بودند و در شصت و سه سالگى از دنيا رفتند). در اين ده سال مدينه سالهاى اول آن سختتر از سالهاى پيش بود.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /اهلبيت (عليهم السلام) مثل نور الهى

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /اهلبيت (عليهم السلام) مثل نور الهى

 

كتاب: آشنايى با قرآن جلد 4 صفحه 111

نويسنده: استاد مرتضى مطهرى

بسم الله الرحمن الرحيم

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم

الله نور السموات و الارض مثل نوره...

تفسير اين آيه كريمه در دو قسمت‏بحث‏شد: يك قسمت در اطلاق نور بر ذات مقدس الهى كه فرمود «الله نور السموات و الارض» و قسمت دوم درباره تمثيلى كه آيه كريمه ذكر فرموده است، در واقع خانه‏اى يا خانه‏هايى را در نظر مى‏گيرد كه با چراغى - با همان ترتيبى كه جلسه پيش عرض كردم - روشن است و اين را مثلى نه براى ذات خدا بلكه براى نور خدا در خلق ذكر مى‏كند. راجع به مفاد اين مثل مطالبى عرض كردم و وعده دادم كه نتيجه آن را در اين جلسه بيان كنم.

همان طورى كه قبلا عرض كردم، اين آيه كريمه از آياتى است كه نظر بيشتر مفسرين و غير مفسرين را جلب كرده است.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (4) - آيا اراده الهى در اين آيه تكوينى است‏يا تشريعى؟

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (4) - آيا اراده الهى در اين آيه تكوينى است‏يا تشريعى؟

 

آيا اراده الهى در اين آيه تكوينى است يا تشريعى؟

كتاب: تفسير نمونه، ج 17، ص 303

نويسنده: آية الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از دانشمندان

در لابلاى تفسير آيه، اشاره‏اى به اين موضوع داشتيم كه اراده در جمله انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس، اراده تكوينى است نه تشريعى.

براى توضيح بيشتر بايد ياد آور شويم كه منظور از اراده تشريعى همان اوامر و نواهى الهى است، فى المثل خداوند از ما نماز و روزه و حج و جهاد خواسته، اين اراده تشريعى است.

معلوم است كه اراده تشريعى به افعال ما تعلق مى‏گيرد نه افعال خداوند، در حالى كه در آيه فوق، متعلق اراده افعال خدا است، مى‏گويد: خدا اراده كرده است كه پليدى را از شما ببرد، بنابر اين چنين اراده‏اى بايد تكوينى باشد، و مربوط به واست‏خداوند در عالم تكوين.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (3) - اهل بيت چه كسانى هستند؟

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (3) - اهل بيت چه كسانى هستند؟

 

كتاب: تفسير نمونه، ج 17، ص 298

نويسنده: آية الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از دانشمندان

اين آيه گرچه در لابلاى آيات مربوط به همسران پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلم) آمده اما تغيير سياق آن (تبديل ضميرهاى جمع مؤنث‏به جمع مذكر) دليل بر اين است كه اين آيه محتوائى جداى از آن آيات دارد.

به همين دليل حتى كسانى كه آيه را مخصوص به پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلم) و على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم‏السلام) ندانسته‏اند معنى وسيعى براى آن قائل شده‏اند كه هم اين بزرگواران را شامل مى‏شود و هم همسران پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلم) را.

ولى روايات فراوانى در دست داريم كه نشان مى‏دهد آيه مخصوص اين بزرگواران است، و همسران در اين معنى داخل نيستند هر چند از احترام متناسب برخوردارند.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (2) - برهان روشن عصمت

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت /آيه تطهير (2) - برهان روشن عصمت

 

كتاب: تفسير نمونه، ج 17، ص 297

نويسنده: آية الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از دانشمندان

(انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا).

خداوند فقط مى‏خواهد پليدى و گناه را از شما اهلبيت (عليهم‏السلام) دور كند و كاملا شما را پاك سازد بعضى از مفسران، رجس را در آيه فوق، تنها اشاره به شرك و يا گناهان كبيره زشت همچون زنا دانسته‏اند، در حالى كه هيچ دليلى بر اين محدوديت در دست نيست، بلكه اطلاق الرجس (با توجه به اينكه الف و لام آن الف و لام جنس است) هر گونه پليدى و گناه را شامل مى‏شود، چرا كه گناهان همه رجسند، و لذا اين كلمه در قرآن به شرك، مشروبات الكلى قمار نفاق گوشتهاى حرام و ناپاك و مانند آن اطلاق شده است (حج - 30 - مائده - 90 - توبه - 125 - انعام - 145).

و با توجه به اينكه اراده الهى تخلف ناپذير است، و جمله انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس دليل بر اراده حتمى او مى‏باشد، مخصوصا با توجه به كلمه انما كه براى حصر و تاكيد است روشن مى‏شود كه اراده قطعى خداوند بر اين قرار گرفته كه اهلبيت از هر گونه رجس و پليدى و گناه پاك باشند، و اين همان مقام عصمت است.

اين نكته نيز قابل توجه است كه منظور از اراده الهى در اين آيه دستورات و احكام او در مورد حلال و حرام نيست، چرا كه اين دستورات شامل همگان مى‏شود و اختصاص به اهل بيت ندارد بنابر اين با مفهوم كلمه انما سازگار نمى‏باشد.

پس اين اراده مستمر اشاره به يك نوع امداد الهى است كه اهل بيت را بر عصمت و ادامه آن يارى مى‏دهد و در عين حال منافات با آزادى اراده و اختيار ندارد.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت/آيه تطهير (1) - تفسير كلى آيه

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت/آيه تطهير (1) - تفسير كلى آيه

 

كتاب: تفسير نمونه، ج 17، ص 292

نويسنده: آية الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از دانشمندان

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحيم (انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا).

خداوند فقط مى‏خواهد پليدى و گناه را از شما اهلبيت (عليهم‏السلام) دور كند و كاملا شما را پاك سازد.

تعبير به انما كه معمولا براى حصر است، دليل بر اين است كه اين موهبت ويژه خاندان پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلم) است.

جمله يريد اشاره به اراده تكوينى پروردگار است، و گرنه اراده تشريعى، و به تعبير ديگر لزوم پاك نگاهداشتن خويش، انحصارى به خاندان پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلم) ندارد، و همه مردم بدون استثناء به حكم شرع موظفند از هر گونه گناه و پليدى پاك باشند.

ممكن است گفته شود اراده تكوينى موجب يكنوع جبر است، ولى با توجه به بحثهائى كه در مساله معصوم بودن انبياء و امامان داشته‏ايم پاسخ اين سخن روشن مى‏شود و در اينجا بطور خلاصه مى‏توان گفت: معصومان داراى يكنوع شايستگى اكتسابى از طريق اعمال خويشند، و يكنوع لياقت ذاتى و موهبتى از سوى پروردگار، تا بتوانند الگو و اسوه مردم بوده باشند.

ادامه نوشته

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت/ولايت علي و اهلبيت عليهم السلام

قرآن و اهل بيت/قرآن و عترت/ولايت علي و اهلبيت عليهم السلام

 

كتاب: مجموعه آثار، ج 3، ص 271

نويسنده: شهيد مرتضي مطهري

همچنانكه ملاحظه شد - اجمالا مساله ولاء على (عليه السلام) و ساير اهل البيت ترديد پذير نيست، منتها بحث در اين است كه مراد از ولاء در اين آيه و ساير آيات و در احاديث نبوى كه به آن دعوت شده چيست؟ ما براى اينكه مقصود روشن گردد لازم مى‏دانيم موارد استعمال خصوصى كلمه «ولاء» و «ولايت» را در كتاب و سنت كه درباره اهل البيت آمده است بحث كنيم. اين دو كلمه، معمولا در چهار مورد استعمال مى‏شود:

ولاء محبت‏يا ولاء قرابت

ولاء محبت‏يا ولاء قرابت به اين معنى است كه اهل البيت، ذوى القرباى پيغمبر اكرم‏اند و مردم توصيه شده‏اند كه نسبت به آنها به طور خاص، زائد بر آنچه ولاء اثباتى عام اقتضا مى‏كند، محبت بورزند و آنها را دوست بدارند. اين مطلب در

ادامه نوشته